Tarihte Yolculuk: Aksaray

 Tarihte Yolculuk serüvenimizin bir sonraki durağı ülkemizin nadide şehirlerinden, iyilerin, doğruların, salihlerin yaşadığı "İyilerin Yurdu", "Salihlerin Şehri" anlamına gelen "ŞEHR-İ SÜLEHA" da denilen  evliyalar şehri olarak da nitelendirilen Anadolu Selçuklu Devletinde askeri üs olarak kullanılan Aksaray’ın  tarihi yapılarını inceleyeceğiz.

Zinciriye Medresesi

Zinciriye Medresesi, Aksaray’ın en önemli tarihi eserleri arasında yer almaktadır. Karamanoğlu Beyliği’nin bölgeye hakim olduğu dönem olan 15. yüzyılda İbrahim Bey tarafından inşa ettirilmiştir. Merkezde bulunmasından dolayı ulaşımı kolaydır ve görkemli mimarisi ile ziyaretçilerini beklemektedir. 

Medrese tüm ihtişamıyla ayakta durmaktadır. 20. yüzyıl başlarına kadar aktif olarak kullanılan medrese, daha sonra turistlik amaçlı ziyarete açılmıştır. Tuğla ve taş kullanılarak yapılan yapının sağlamlığı ile göz doldurmaktadır. 

              

Somuncu Baba Türbesi

Şeyh Hamid-i Veli tarafından Somuncu Baba adına yapılmış olan türbe, bölgede görülmesi gereken özel noktalardan birisidir. Aksaray şehir merkezinde bulunan türbe içerisinde cami de bulunmaktadır. 

Somuncu Baba’nın Yıldırım Beyazıt döneminde burada yaşadığı rivayet edilmektedir. Uzun yıllar Bursa’da yaşadıktan sonra Aksaray’a gelmeye karar vermiştir. Hacı Bayram Veli, Somuncu Baba’nın talebesidir. Zat’a ait mezarlık Evrah Kabristanı olarak adlandırılan noktada bulunmaktadır. 

              

Aşıklı Höyük

Gülağaç Köyü sınırlarında yer alan Aşıklı Höyük, Kapadokya tarihi ile birlikte olan noktalardan birisidir. İl merkezine 25 kilometre uzaklıktadır. Araç ile 30 dakika içerisinde bu bölgeye ulaşılabilmektedir. Bölgede yapılan arkeolojik kazı çalışmalarında höyüğün tarihinin 10 bin yıl geçmişe dayandığı ortaya çıkarılmıştır. Bu özelliği ile Kapadokya bölgesinin en eski yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir. 

Bölgede yapılan kazı çalışmaları ile ortaya çıkarılan tarihi eserler Aksaray Müzesi’nde sergilenmektedir. Melendiz Nehri kıyısında yer alan höyük, aynı zamanda Ihlara Vadisi’ne sadece 5 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Höyük, 2009 yılından bu yana yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açılmıştır. 

                                                                                                                     

Aksaray Ulu Camii

Aksaray Ulu Cami veya Karamanoğlu Mehmed Bey Cami, bölgedeki en önemli camilerden birisidir. Selçuklu Dönemi’nde yapılan cami, Karamanoğulları Dönemi’nde genişletilmiştir. Caminin mimarı, girişte yazan kitabede Mimari Firuz olarak belirtilmiştir. 

Kare planla inşa edilen yapı kesme taş kullanılarak inşa edilmiştir. Caminin kubbesini ayakta tutmaya yarayan cami içerisinde 12 ayak yer almaktadır. Caminin hem içinde hem de dışında çok sayıda süsleme ve işleme bulunmaktadır. Bu cami de bulunan bazı tarihi halılar koruma altına alınmak için Aksaray Müzesi’ne götürülmüştür. Selçuklu mimarisinin tüm özellikleri camide nakşedilmiştir. 

 

Selime Katedrali

Aksaray’ın Güzelyurt ilçesine bağlı olan Selime Kasabası sınırlarında yer alan Selime Katedrali, peri bacalarının oyularak inşa edilmesi ile dikkat çeken bir alana sahiptir. Bölge, geçmişte hem İpek Yolu rotasında olması hem de konaklama noktası olmasından dolayı burada binlerce insan yaşamıştır.

Ihlara Vadisi’nin bittiği noktada bulunan katedral, hem din adamı yetiştirme hem de bölgeden geçen kervanların konaklaması için inşa edilmiştir. Kaya oyularak inşa edilen kilise şehir merkezine 30 kilometre uzaklıkta olup, Aksaray’ın doğusunda yer almaktadır. Araç ile bölgeye 45 dakikalık bir yolculuk ile ulaşılabilmektedir. 

 

Sultan Hanı

Aksaray’a bağlı Sultahanı ilçesinde yer alan kervansaray, 1229 yılında inşa ettirilmiştir. Selçuklu hükümdarlarından olan Aleaddin Keykubat tarafından inşa ettirilen yapı Anadolu’da bulunan en büyük han olma özelliğine sahiptir. Bu özelliğini hala korumaktadır. Han mimarisinde Bizans esintisi bulunmaktadır. Görkemli giriş kapısı, geniş avlusu ve avlunun ortasında yer alan mescit dikkat çekmektedir. 

Yapımından yaklaşık 50 yıl sonra 2. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından genişletilmiştir. Sultanhanı içerisinde bulunan yapı, adını da buradan almıştır. Aksaray’ı gezmek isteyenlerin mutlaka listelerine dahil etmesi gereken tarihi yapılar arasında bulunmaktadır. 

 

Tarih yolculuğumuzda bugün Aksaray'a konuk olduk. Memleketimizin her köşesinde değerli yapıların olduğu aşikarken bilinmemesi bizleri derinden yaralamakta ve üzmekte. Umuyoruz ki tekrar bu güzide eserler gün yüzüne çıkacaktır. Bir sonraki Şehrimizde buluşmak ümidi ile, baki muhabbetle...

Hazırlayan
 Recep Ergin